Jak znalazłem swoją utopię

Jeśli Ameryka jest spełnioną utopią Europy, to spełnioną utopią wszelkiej maści ruchów wolnościowych jest Szwecja. Gdyby bogata Szwecja jako pierwsza zajęła się rewolucją proletariacką, a nie biedna i zacofana Rosja, polityczna mapa świata wyglądałaby zupełnie inaczej.
Państwo jest lewicowe, laickie, jego obywatele w przeważającej większości są ateistami. Efekty podobne jak w Czechach: wysoki poziom społeczeństwa obywatelskiego, wysokie czytelnictwo i kultura osobista, niska przestępczość. Nawet teraz jak wybory wygrywa tam prawica, rząd uspokaja obywateli, że nie zrezygnuje ze swojego socjalnego kursu. Ideał.

Słowa są wolne

W Szwecji - w przeciwieństwie do Polski - panuje wolność słowa. O tym, że funkcjonuje u nas instytucja cenzury, przekona się każdy, kto w niewybrednych słowach oceni prezydenta albo zwyczaje religijne rodaków. W Szwecji możesz spokojnie głosić najbardziej szalone poglądy, o ile nie namawiasz nikogo do popełnienia przestępstwa.

W praktyce wyglądało to tak, że w Sztokholmie niemal każde większe zgromadzenie pachniało polityczną demonstracją. W centrum miasta najpierw manifestowali Libijczycy, ale niestety nie byłem w stanie ustalić, czy popierali reżim Kadafiego czy powstańców – kilka spalonych portretów i flag dałoby mi z pewnością niezbędną orientację w temacie. Później w tym samym miejscu pojawili się Kurdowie, którzy żądali wolności dla pewnego pana z wąsem. Na murach wisiały ulotki zapraszające na spotkania ugrupowań o różnej politycznej proweniencji.

W praktyce u nas wygląda to tak, że w Polsce jest miejsce na rozgłośnię Rydzyka, ale jego krytycy muszą już działać w bardzo niesprawiedliwym i niesymetrycznym układzie, bo artykuł 196 kk skutecznie wyrywa im oręż z ręki. W Toruniu żadna władza nigdy nie miała odwagi, aby sprzeciwić się radiostacji – wielka ironia, że to miasto startowało w walce o tytuł ESK, ale zupełnie zapomniało, że w jego granicach mieści się instytucja pogardzająca europejskimi wartościami. Czyżby władze liczyły, że nikt nie zauważy jednej z najbardziej radykalnych rozgłośni na kontynencie?



„Popatrzeć sobie na pedałów”

W Szwecji kluby nawet nie muszą sygnalizować nalepką, że są gay friendly. Na pary tej samej płci nikt nie zwraca uwagi. Swego czasu podobny pomysł z nalepkami pojawił się w Toruniu – jeśli dobrze sobie przypominam, nikt nie opatrzył swojego lokalu podobną informacją. Niektórzy mówili mi, że nie chcą tworzyć getta i stygmatyzować klubu, inni tłumaczyli mi po cichu, że zamierzają stracić przypadkowych klientów, którzy narażeni byliby na spotkanie z czymś obcym ich standardom obyczajowym. To, że Toruń nie jest miastem otwartym na inność, uświadomiło mi wyznanie właściciela jednego z klubów LGBT. - Z początku lokal był otwarty, ale po pewnym czasie zaczęli przychodzić kolesie z miasta popatrzeć sobie na cioty i pedałów – mówił mi w knajpie, do której dostępu broniła krata, domofon i ochroniarz.

Masturbacja w królewskiej galerii

W Muzeum Narodowym w Sztokholmie czynna jest wystawa „Vice & Lust”, które prezentuje, jak zmieniała się erotyka w sztuce od XVI wieku po współczesność. W ojczyźnie soft porno najciekawiej wyglądała lokalna sztuka nowoczesna - w przeciwieństwie do dawnych przedstawień seksu, które eksponowały nagość, ruję i porubstwo jako wskazówkę, jak w życiu nie należy postępować.



Obiekt: dziesiątki manekinów - bardzo zdeformowanych, ledwie naszkicowanych, umownych, ale z realistycznie przedstawionym kobiecym kroczem. Romantyczny obrazek: las o świcie, lekka mgiełka, kobieta leży na poszyciu, masturbuje się tak agresywnie, jakby chciała z siebie zdrapać łechtaczkę. Tak naprawdę bohaterem wideo jest obserwator tej sceny, który wpatruje się w nią z voyeurowską ciekawością, ze wstydem, pożądaniem, obrzydzeniem. Albo fotografia: jest samotny mężczyzna w zapuszczonym pokoju, siedzi na krześle, dżinsy oplatają jego kostki, masturbuje się, ale zdjęcie jest tak naświetlone, że widać jedynie, jak spazmatycznie i kompulsywnie pracuje jego dłoń.
Te trzy przykłady wystarczyłyby, żeby zwolnić dyrektora każdej polskiej galerii. W Toruniu wielkie kontrowersje wywołał film wideo, w którym artysta złożył swoje nasienie w cieście i ulepił z niego chleb. CSW zachowało się jak cenzor i nie dopuściło tej pracy do pokazu. W Szwecji przed wystawą znalazła się krótka informacja, którą można tak opisać: ta prezentacja zawiera treści przeznaczone dla dorosłych, nie wchodź do środka, jeśli twoje standardy kulturowe nie pozwalają ci na oglądanie scen erotycznych i przemocy. U nas widza nie traktuje się jako partnera – spuszczanie się w chleb jest skandalem, bezcześci nasz szlachetny wypiek, obraża nasze uczucia kulinarne. A artysta chciał jedynie odwrócić typową sytuację bezpłodności aktu autoerotycznego. I CSW wykastrowało jego dzieło.


Sztokholm niespecjalnie zachwyca pod względem architektonicznym, jest jednak urbanistycznym cackiem, jakby cały zespół specjalistów badał przez lata, jak wyglądają ścieżki codziennych spacerów jego mieszkańców i w tych ulubionych miejscach postawił deptaki, ulice i budynki.
To miasto dla ludzi, którzy wiedzą, jak skorzystać z jego potencjału. Gdy garstka Polaków w czasie Dnia Ziemi gasiła zbędne światło w przedpokoju, młodzi Szwedzi zrobili w centrum Sztokholmu koncert rockowy – zasilili go w całości energią, którą wygenerowała grupka kolarzy. Dlaczego nikt w tym kraju nie wpada na tak proste i genialne pomysły?